Με αφορμή την ομιλία της νευροεπιστήμονα Camilla Arndal Andersen στο πλαίσιο του TED@DuPont το Σεπτέμβριο του 2019, θελήσαμε να αναφερθούμε σε μια από τις βασικότερες ανάγκες και ταυτόχρονα σημαντικότερες απολαύσεις του ανθρώπου: το φαγητό. Πώς το φαγητό που τρώμε επηρεάζει τον εγκέφαλο και το σώμα μας; Πρόκειται για μια απλή ανάγκη, μια πηγή ευχαρίστησης ή περικλείει κάτι πιο περίπλοκο και σπουδαίο;
Είναι ευρέως γνωστό και καθολικώς παραδεκτό. Το φαγητό είναι μια από τις βασικότερες απολαύσεις του ανθρώπου. Δεν είναι απλά μια ανάγκη, ένα μέσο για να εξασφαλίσει κάποιος την επιβίωσή του. Είναι πολλά παραπάνω και αυτό φαίνεται από το ρόλο του στην καθημερινότητα του καθενός, αλλά και στη ζωή του ολόκληρη. Το φαγητό είναι παρόν σε κάθε στιγμή του ανθρώπινου είδους, σε κάθε συναίσθημα, κάθε ανάμνησή του, στη χαρά και στη λύπη του. Προκαλεί συναισθήματα, αλλά και τα μεταφέρει, τα συνοδεύει. Όταν είμαστε χαρούμενοι τρώμε, όταν είμαστε θυμωμένοι, κουρασμένοι, λυπημένοι αισθανόμαστε ότι χρειαζόμαστε φαγητό. Πώς γίνεται όμως αυτό; Ένα απλό φαγητό να μπορεί να καθορίσει τη σκέψη μας, τη διάθεσή μας, τον τρόπο που φερόμαστε;
Ο εγκέφαλος είναι ένα από τα πιο περίπλοκα όργανα του ανθρώπινου σώματος. Αποτελεί μόνο το 2% του συνολικού μας βάρους, ωστόσο διοικεί όλο τον υπόλοιπο οργανισμό. Το όργανο λοιπόν αυτό, που δε σταματά να δουλεύει παρά μόνο τη στιγμή που φεύγουμε από τη ζωή, για να λειτουργήσει χρειάζεται ενέργεια. Ενέργεια που παίρνει από την τροφή. Το κάθε συστατικό της τροφής παίζει διαφορετικό ρόλο στη λειτουργία του εγκεφάλου, αφού όχι μόνο ενεργοποιεί συγκεκριμένο τμήμα του, αλλά και τον βοηθά να επιτελέσει διαφορετικές λειτουργίες. Ως εκ τούτου, όταν ο οργανισμός έχει έλλειψη ή επιπλέον απόθεμα από μια συγκεκριμένη ουσία, ο εγκέφαλος, που αποτελεί το κέντρο ελέγχου του, αντιδρά. Ας γίνουμε όμως λίγο πιο συγκεκριμένοι. Σε ποιόν δεν έχει συμβεί ενώ διαβάζει να θελήσει να φάει κάτι γλυκό; Ή ποιος μπορεί να αισθανθεί δυσαρέσκεια τρώγοντας κάτι που περιέχει ζάχαρη; Κανείς. Και αυτό συμβαίνει γιατί τα σάκχαρα, που ανήκουν στην ευρύτερη κατηγορία των υδατανθράκων προκαλούν γρήγορη διέγερση, αυξάνουν την ενέργεια και ανεβάζουν τη διάθεση του ανθρώπου. Από την άλλη πλευρά, τρώγοντας περισσότερη πρωτεΐνη αυξάνεται η προσοχή μας και μειώνεται το αίσθημα κούρασης, αφού ο οργανισμός μας έρχεται σε ισορροπία. Τέλος, καταναλώνοντας τρόφιμα πλούσια σε θρεπτικές ουσίες, όπως φρούτα και λαχανικά, ο εγκέφαλός μας λαμβάνει ενέργεια και μπορεί να λειτουργήσει για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα.
Από την άλλη πλευρά, η υπερβολική κατανάλωση συγκεκριμένων τροφίμων επίσης επιδρά στον εγκέφαλό μας και τον τρόπο που σκεφτόμαστε και λειτουργούμε. Η υπερβολική πρόσληψη σακχάρων και υδατανθράκων προκαλεί υπερδιέγερση του οργανισμού για σύντομο χρονικό διάστημα και στη συνέχεια γρήγορη πτώση της διάθεσης, μόλις ο οργανισμός μεταβολίσει την τροφή. Επιπλέον, τα υψηλά επίπεδα κακών λιπιδίων στο σώμα επηρεάζουν αρνητικά την υγεία του εγκεφάλου, επιδρούν στον ύπνο, τη διάθεση, τη δυνατότητά του να συγκεντρωθεί.
Φαίνεται λοιπόν ότι το φαγητό δεν είναι μόνο ένα μέσο για να καλύψει μια ανάγκη του ο άνθρωπος. Αντίθετα, είναι αυτό που του προκαλεί συναισθήματα και που πολλές φορές διαμορφώνει τη συμπεριφορά του. Γι’ αυτό, την επόμενη φορά που θα φας κάτι, θυμήσου ότι οι επιλογές σου έχουν άμεσο αποτέλεσμα στο πιο σημαντικό όργανο του σώματός σου.